ابراء ذمه چیست

طبق ماده 289 قانون مدنی ابراء یکی از اسباب سقوط تعهدات دانسته شده و قانونگذار آنرا چنین تعریف می کند : ”ابراء عبارت از این است که دائن از حق خود به اختیار صرفنظر نماید.”
 
از مصادیق ابراء می‌توان به ابراء مهریه ، ابراء حق قصاص و دیه و نیز ابراء طلب وجه طلبکار اشاره کرد .

شرایط ابراء کننده 

 الف- قصد و رضایت داشته باشد.
 ب- اختیار قانونی داشته باشد.
 ج‌- اهلیت داشته باشد.
 
شرائط موضوع ابراء

 1) دین موجود باشد : یعنی دین باید به وجود آمده باشد تا بتوان آن را ابراء نمود .
  2) دین آزاد باشد : یعنی موضوع دین به نفع شخص دیگری بازداشت نشده باشد.
  3) دین کلی باشد : مورد ابراء باید کلی باشد و اگر عین معین باشد و طلب¬کار بخواهد از آن صرف‌نظر کند ، به آن اعراض می گویند .

آثار ابراء  
مهمترین اثر ابراء برائت ذمه مدیون است و به تبع آن ابراء  قابل رجوع نمی باشد ؛ زیرا دین مدیون ، ساقط شده و مجدداً باز نمی‌شود . در نتیجه با برائت ذمه مدیون، تضمین‌های دین نیز منحل می‌شود و در نهایت وثیقه‌های دین از بین رفته و ذمه ضامنان بری می‌گردد . لیکن ابراء ضامن در ضمان تضامنی و غاصب باعث سقوط دین نشده و ذمه مدیون همچنان مشغول خواهد بود مگر اینکه هدف ابراءکننده از ابراء مسئولین متضامن، ابراء از اصل دین باشد که در این صورت ذمه مدیون نیز آزاد می‌‌شود. این در حالی است که در ضمان غیرتضامنی، با ابراء ذمهء ضامن (وفق ماده 718 قانون مدنی) تبعاً ذمه مضمون عنه هم بری می‌شود.

 

سوال: مهریه همسرم ۵۰۰ سکه تمام بهار آزادی به صورت عندالمطالبه است. دو سال بعد از عقد با مراجعه به دفتر اسناد رسمی، همسرم ۳۵۰ سکه را با تنظیم سند رسمی “ابراء” نموده است. اکنون با توجه به اختلافات فراوان تمایل به طلاق از نوع توافقی داریم و توافق شد که ۱۱۰ سکه را در محضر (دفترخانه رسمی طلاق) به همسرم به عنوان مهریه پرداخت نمایم و باقی مانده را ایشان ادعایی نداشته باشد با این توضیحات آیا بعد از طلاق، زوجه می تواند ادعایی نسبت به بقیه مهریه داشته باشد؟

در توضیحات کامل وکیل خانواده در خصوص طلاق توافقی که در چهار قسمت نگارش شده است به زبان ساده توضیحات مفصل تقدیم عزیزان شده است اما در جواب این سوال باید گفت که ۳۵۰ سکه از مهریه از سوی زوجه ابراء شده است و با این وصف مطلقا از سوی ایشان امکان مطالبه مجدد آن نمی باشد چه این که زوجین طلاق گرفته یا نگرفته باشند. پس از ۵۰۰ سکه گفته شده می ماند ۱۵۰ سکه تمام بهار آزادی، آن طور که گفته اند ۱۱۰ سکه به زوجه در دفترخانه طلاق پرداخت می شود و در ادامه زوجه ۴۰ عدد سکه باقی مانده را در قبال طلاق بذل می کند و با این شرایط اگر گواهی عدم امکان سازش (رای طلاق توافقی) صادر شود و صیغه طلاق نیز جاری و ثبت رسمی شود طلاق خلع است. همانطور که می دانید در خلع اگر زوجه مطلقه دوشیزه یا یائسه نباشد می تواند به آنچه بذل کرده “مابذل” در ایام عده – سه طهر – رجوع نماید اما “مابذل” در این جا چیست؟ فقط ۴۰ سکه تمام بهار آزادی زیرا ۳۵۰ سکه قبلا ابراء شده و توضیح دادیم که مطلقا قابل برگشت نیست و ۱۱۰ سکه نیز دریافت شده است.

 

ممکن است سوال مفروض پیش بیاید که عکس العمل مرد چه می تواند باشد؟ اگر در طلاق خلع زوجه به آنچه بذل کرده مراجعه کند نوع طلاق از بائن به رجعی تغییر می یابد. در این راستا مراتب رجوع زوجه توسط سردفتر طلاق به زوج اعلام می شود و او نیز می تواند در صورت تمایل به زوجه نیز رجوع نماید و طلاق از بین برود. اگر زوج چنین نکند طلاق قطعی می شود ولی ذمه زوج برای ۴۰ سکه باقی مانده مشغول می ماند و بدهکار محسوب می شود. مگر این که زوجه یا حق رجوع به مابذل را از خود ساقط کرده باشد و یا به جای بذل و یا همراه آن باقی مانده مهریه را هم ابراء کرده باشد.